Fundusze indeksowe. Tanie i proste inwestowanie

Indeksy można skonstruować niemal na wszystko, nawet na pogodę. Ale najpopularniejsze są indeksy giełdowe. Indeksy tworzone są przez wyspecjalizowane, niezależne instytucje lub operatorów giełd (jak w przypadku rodziny indeksów WIG).

Zadaniem zarządzających takimi funduszami jest uzyskiwanie w krótkim i długim okresie wyników jak najbardziej zbliżonych do wyników indeksu. Zadaniem ich nie jest więc pokonywanie indeksu. 

Fundusze indeksowe należą – obok ETF-ów do funduszy pasywnych. Dzięki pasywności zarządzających mają one z reguły niższe koszty zarządzania niż fundusze aktywne. Jeśli fundusze indeksowe są funduszami otwartymi (można je codziennie kupować i sprzedawać w TFI) i znajdują się pod jednym „parasolem”, to dokonywanie transakcji między nimi (zamiana jednego funduszu na drugi) nie wiąże się z płaceniem podatku Belki; w przypadku ETF-ów takie rozwiązania nie istnieją.

Czasem indeksem (benchmarkiem) dla funduszu jest pojedynczy indeks, a czasem konstrukcja złożona z kilku indeksów. Na przykład w funduszu inPZU Akcje Polskie benchmark składa się w 70% WIG20 TR i 30% mWIG40 TR.

Indeksy dzielą się także na cenowe (liczy się tylko cena akcji) i dochodowe (oznaczenie TR = total return), w których poza ceną akcji liczą się również wypłacane przez spółki dywidendy. Indeksy cenowe co do zasady mają gorsze wyniki niż dochodowe. Dla przykładu cenowy indeks WIG20 w 20 lat zyskał niecałe 50%, a dochodowy WIG20 TR ok. 175%.

W przypadku funduszy indeksowych opartych na notowaniach akcji konstruowanie jego portfela polega głównie na nabyciu spółek z danego indeksu w tym samych proporcjach, jak w indeksie lub nabywaniu innych instrumentów (np. futures), które najlepiej odzwierciedlają zachowanie tych akcji lub całego indeksu.  W funduszach obligacyjnych proces jest podobny, z tym że skład indeksu częściej się zmienia z uwagi na zapadające obligacje. Najtrudniejsze do naśladowania są indeksy surowcowe, które fundusze starają się naśladować, inwestując w różnego rodzaju instrumenty pochodne (najczęściej kontrakty futures).

Na świecie istnieją też indeksy nieruchomości, których w Polsce, z uwagi na brak rynku instrumentów powiązanych z cenami nieruchomości nie ma.

W powszechnym mniemaniu indeksy tworzą przede wszystkim giełdy, ale są też firmy, które specjalizują się w tworzeniu indeksów. Są to m.in.: MSCI, Bloomberg, Standard and Poor’s, FTSE.

Inwestując w fundusze indeksowe, unikamy przede wszystkim ryzyka nietrafionych decyzji zarządzającego funduszem. Ponosimy jednak ryzyko związane z umiejętnościami replikowania wyników indeksu. Nie zawsze bowiem udaje się zarządzającym odzwierciedlić zachowania indeksu w 100%. Bardzo wiele zależy od sposobu replikowania indeksu. Jeśli mamy replikację pełną (fundusz inwestuje dokładnie w takie same instrumenty, które zawiera indeks), to wyniki funduszu mogą być słabsze od indeksu przede wszystkim tylko o opłaty za zarządzanie i koszty transakcyjne funduszu. 
W przypadku indeksów składających się z bardzo dużej ilości składników często stosuje się replikację syntetyczną, pomijającą np. składniki o najmniejszym udziale. Wówczas wyniki funduszu, w niektórych okresach mogą mocniej różnić się od wyników indeksu. Widać to było w 2020 roku, gdy spółki o bardzo małym udziale w indeksie rosły nagle o kilkaset procent w ciągu kilku dni. 

📣 Czy fundusze indeksowe są zawsze tanie? 

Co do kosztów zarządzania, to średnio fundusze indeksowe są tańsze od aktywnych, ale nie znaczy to, że wszystkie są tanie. Warto więc sprawdzać opłatę za zarządzanie, gdyż opłaty mogą mieć istotny wpływ na różnice w wynikach funduszu i indeksu. 

📣 Jak oceniać fundusz indeksowy? Czy mogą być lepsze fundusze na ten sam indeks?

Żeby się przekonać, czy fundusz wywiązuje się ze swojego zadania, wystarczy sprawdzić, jaka jest różnica między wynikami funduszu a indeksu (TD = tracking difference, czyli różnica naśladowania). 

Porównanie dwóch funduszy indeksowych o takim samym benchmarku: NN Indeks Obligacji i inPZU Obligacje Polskie − ich wykresy się niemal pokrywają, oba mają indeks TBSP (polskich obligacji skarbowych) za wzorzec.

Są one oznaczone symbolem wykresu giełdowego, po zaznaczeniu tego filtra wyświetlają się wszystkie fundusze indeksowe. Jest  tu łącznie reprezentowanych 29 funduszy, z których dwa mają po dwa rodzaje jednostek. W tej grupie jest 16 funduszy z parasola inPZU oraz 13 funduszy innych TFI.