W dobie wysokich stóp procentowych i związanego z nimi korzystnego (nominalnie) oprocentowania lokat oraz po szoku, jakim były od jesieni 2021 do jesieni 2022 roku niespotykane wcześniej straty funduszy dłużnych, wiele osób posiadających oszczędności wybiera depozyt zamiast relatywnie mniej bezpiecznej inwestycji. Choć jest to psychologicznie zrozumiałe, po raz kolejny pokażemy, że warto zapanować nad emocjami i przeanalizować twarde liczby; a te, oczywiście długoterminowo, bo o takim inwestowaniu rozmawiamy.
Ale zacznijmy od początku: jakie wady i zalety ma lokata, a jakie fundusz dłużny? Skupiamy się na funduszach obligacji ze względu na to, że są one mniej ryzykowne niż np. fundusze akcji, czyli mentalnie bardziej odpowiadają osobom rozważającym wybór lokaty lub funduszu.
Podstawową zaletą lokaty jest fakt, że od razu wiemy, ile odsetek dostaniemy na koniec jej trwania (o ile jej sami nie zerwiemy przed czasem). Po drugie Bankowy Fundusz Gwarancyjny gwarantuje nam bezpieczeństwo środków do wysokości 100 tys. euro, w razie gdyby bank, w którym złożyliśmy depozyt, popadł w kłopoty. Jest to też prosty produkt, zrozumiały przez większość konsumentów i pozbawiony ryzyka inwestycyjnego.
Ma też jednak swoje wady. Po pierwsze w razie wcześniejszej rezygnacji (na przykład wymuszonej nieoczekiwaną sytuacją życiową) w zasadzie tracimy wszystkie odsetki. Po drugie te najbardziej atrakcyjnie oprocentowane lokaty z zasady obwarowane są dodatkowymi warunkami, zazwyczaj obejmują tylko nowych klientów lub nowe środki. Warto też pamiętać, że prowadzenie konta kosztuje. Kolejną wadą lokat jest fakt, że te o najwyższych stawkach przewidziane są na krótkie okresy (najczęściej trzy- lub sześciomiesięczne, czasem miesięczne), a to oznacza, że trzeba też pilnować terminów końca lokat, bo przy odnowieniu wchodzimy w dużo niższe oprocentowanie. Trzeba też wciąż szukać kolejnych najlepszych ofert, co angażuje siły i czas.
Plusy funduszy: środki należą do klientów, można zrezygnować z inwestycji w dowolnym momencie, wysoka płynność środków, możliwość inwestowania znacznych środków finansowych, równe traktowanie pieniędzy drobnych i zamożnych inwestorów, potencjalnie wyższe zyski, zwłaszcza w dłuższym terminie, możliwość wyboru różnych strategii dopasowanych do celu i horyzontu inwestycyjnego.
Wady niewątpliwie też są. Podstawową jest niepewny wynik inwestycji (choć stopień niepewności zależy od tego, w jakie fundusze inwestujemy), koszty zarządzania oraz ryzyko kredytowe (głównie dotyczy obligacji korporacyjnych) i wyższe ryzyko stopy procentowej (głównie dotyczy funduszy obligacji długoterminowych).
Rynek lokat sterowany jest również innymi zjawiskami. Są okresy, gdy banki mają nadpłynność gotówki i wtedy nie są zainteresowane przyciąganiem pieniędzy konsumentów na depozyty. Ale są też i takie okresy, kiedy banki potrzebują finansowania zwiększonej akcji kredytowej i wtedy depozyty są dla nich bardziej pożądane i wówczas można liczyć na lepsze oferty.
Na potrzeby analizy opłacalności różnych form oszczędzania stworzyliśmy indeksy dla lokat, rolując je (odnawiając na takie same okresy po ich każdorazowym zakończeniu). W prezentowanych danych uwzględniliśmy fakt, że po każdym zakończeniu lokaty musimy zapłacić podatek Belki, co zmniejsza kwotę przeznaczoną do ponownego ulokowania. Między innymi z tego powodu najmniej opłacalne są lokaty jednomiesięczne. Ponadto ich oprocentowanie wcale nie jest najbardziej atrakcyjne, gdyż często dużo lepsze warunki oferują lokaty trzy- i sześciomiesięczne.
Z kolei zyski funduszy dłużnych zależą w dużej mierze od sytuacji rynkowej, od tego, na jakiej wysokości są stopy procentowe i czy one właśnie rosną, czy spadają, i w jakim tempie. Dlatego w ubiegłym roku fundusze dłużne długoterminowe mocno traciły, bo od października 2021 roku mieliśmy do czynienia z najszybszym cyklem podnoszenia stóp w historii, w dodatku od najniższego w historii poziomu, czyli 0,1%.
Inwestując w obligacje czy fundusze obligacji, trzeba zwrócić uwagę na to, czy są to fundusze obligacji krótko-, czy długoterminowych. W dłuższym dystansie fundusze obligacji długoterminowych zarabiają w stabilnych warunkach więcej, bo na ogół obligacje długoterminowe oferują wyższe rentowności, a przy spadających stopach procentowych zyski z nich są jeszcze wyższe.
Porównujemy historyczne wyniki z ostatnich 18 lat dla różnych grup funduszy obligacji: korporacyjnych, skarbowych, skarbowych długoterminowych, uniwersalnych długoterminowych i uniwersalnych. Im wyższe ryzyko stopy procentowej (najwyższe mają obligacje długoterminowe stałokuponowe), tym w okresie spadku stóp procentowych wyższe zyski. I tak od 2005 do 2021 roku, czyli momentu, gdy rynkowe i oficjalne stopy NBP zaczęły szybko rosnąć, najwyższe zyski (po opodatkowaniu podatkiem „Belki”) dały fundusze obligacji uniwersalne długoterminowe, a niewiele niższe wyniki przyniosły fundusze obligacji skarbowych długoterminowych. Następne pod względem zysku były obligacje korporacyjne, ponieważ firmy płacą wyższy kupon od emitowanych obligacji niż Skarb Państwa (ryzyko kredytowe). Najsłabiej wypadły fundusze obligacji skarbowych, czyli te które inwestują najbezpieczniej − przede wszystkim w krótkoterminowe obligacje skarbowe.
Ostatni rok to dla funduszy dłużnych długoterminowych był czas dramatyczny, były fundusze, które miały dwucyfrowe straty. Jednak nawet po tej drastycznej przecenie mają one nieco lepsze wyniki w okresie 18-letnim niż mniej ryzykowne fundusze obligacji skarbowych.
Przedstawiamy historię rywalizacji lokat i funduszy od 2005 r.
Scenariusze na przyszłość: co się stanie w razie obniżek stóp, utrzymania stóp i dalszego wzrostu stóp?
Rozpocznij dyskusję
Komentarze (0)